Czy zdarza Ci się zgadzać na coś, na co wcale nie masz ochoty? Czy czujesz, że inni często naruszają Twoje granice? Asertywność to umiejętność, która pozwala na wyrażanie swoich potrzeb i opinii w sposób stanowczy, ale jednocześnie szanujący innych. W tym artykule odkryjesz, dlaczego jest ona tak ważna dla Twojego zdrowia psychicznego i jak wdrażać ją do życia codziennego.
Czym jest asertywność?
Asertywność to umiejętność wyrażania swoich myśli, uczuć i potrzeb w sposób bezpośredni, uczciwy i pełen szacunku zarówno dla siebie, jak i innych. Różni się od uległości, która polega na podporządkowywaniu się innym kosztem własnych potrzeb, oraz od agresji, która narusza prawa i granice. Psychologiczne podstawy asertywności obejmują samoświadomość, samoakceptację, zdrowe poczucie własnej wartości, empatię oraz skuteczną komunikację. Umiejętność mówienia “nie” jest istotna w różnych aspektach życia: w pracy, w relacjach osobistych czy w sytuacjach społecznych, np. podczas zakupów. Pomaga radzić sobie z konfliktami, wyrażać swoją opinię, utrzymywać zdrowe granice oraz podejmować decyzje zgodne z własnymi wartościami.
Czemu tak bardzo boisz się powiedzieć “nie”?
Zdaniem psychologów, główną przyczyną naszej uległości jest obawa przed odrzuceniem lub brakiem miłości. Potrzebujemy miłości i uznania tak samo, jak potrzebujemy powietrza do oddychania. Ta wrażliwość na odrzucenie może wynikać z niedoboru czułości w dzieciństwie. Aby zdobyć sympatię innych, chętnie zgadzamy się na ich prośby, nawet jeśli nie podzielamy ich zdania lub jesteśmy przeciążeni obowiązkami. Co gorsza, odmawiając, czujemy się egoistyczni.
Techniki zachowań asertywnych i ich zastosowanie
Nauka asertywności jest istotnym elementem terapii, który pomaga klientom wyrażać myśli i uczucia w sposób bezpośredni, ale pełen szacunku.
Jedną z podstawowych technik jest „zdarta płyta”. Polega ona na spokojnym, ale konsekwentnym powtarzaniu swojego stanowiska i pozwala zachować osobiste granice. Inną metodą jest „DEAR MAN” z terapii dialektyczno-behawioralnej, która wspomaga efektywne wyrażanie potrzeb poprzez opisanie sytuacji, wyrażenie uczuć, artykulację potrzeb i negocjację. Kolejną skuteczną techniką jest technika „słonia”, polegająca na łagodnym, lecz zdecydowanym wyrażaniu swoich potrzeb. Na przykład zamiast mówić „musisz przestać mi przerywać”, można powiedzieć „doceniam, kiedy pozwalasz mi dokończyć myśl, zanim się wypowiesz.”
Ważne jest regularne ćwiczenie mówienia „nie”, by nauczyć się odmawiać bez poczucia winy. Psychoterapia w Rybniku wspiera rozwijanie tych umiejętności.
Najczęstsze bariery i wyzwania
Ćwiczenie asertywności jest ważne dla rozwoju osobistego i budowania zdrowych relacji, ale wiąże się z licznymi wyzwaniami. Jedną z najczęstszych barier jest lęk przed konfrontacją i obawa przed odrzuceniem, co może prowadzić do zaniedbywania własnych potrzeb. Kolejną przeszkodą jest niskie poczucie własnej wartości i brak pewności siebie, utrudniające wyrażanie opinii i stawianie granic. Brak umiejętności skutecznego komunikowania się może powodować frustracje i nieporozumienia. Dodatkowym wyzwaniem jest balansowanie między asertywnością a agresją, co często bywa mylone przez osoby niewprawione. Zmiana nawyków i utrwalenie nowych zachowań wymagają czasu i wysiłku. Mimo tych trudności, warto nad tą umiejętnością pracować.
Asertywność w praktyce
W asertywności należy pamiętać o jasnym wyrażaniu swoich granic. Używanie „ja” zamiast „ty” pomaga skupić się na własnych uczuciach i unikać oskarżeń, np.: „czuję się zdezorientowany, gdy nie informujesz mnie o zmianach w planie.” Taki sposób komunikacji zmniejsza napięcie i sprzyja lepszemu zrozumieniu.
Odmawianie bez zbędnych usprawiedliwień jest równie istotne. Krótkie i zdecydowane odmowy pokazują szacunek dla własnych potrzeb i granic, jednocześnie pozostawiając mniej przestrzeni na niepotrzebne negocjacje. Przykład: „dziękuję za zaproszenie, ale nie mogę uczestniczyć w imprezie.”
Bycie asertywnym wiąże się również z umiejętnością zarządzania emocjami i utrzymania spokoju w trudnych sytuacjach. Można powiedzieć: „rozumiem, że jesteś zdenerwowany, ale proszę, porozmawiajmy spokojnie, aby znaleźć rozwiązanie.” Taka postawa pomaga rozładować napięcie i ułatwia rozpoczęcie konstruktywnego dialogu.
Zalety praktykowania asertywności
Regularne praktykowanie mówienia “nie” w codziennych sytuacjach przynosi wymierne korzyści, takie jak wzrost pewności siebie, lepsze radzenie sobie ze stresem oraz umiejętność rozwiązywania konfliktów. Dzięki temu asertywne osoby budują silniejsze i bardziej satysfakcjonujące relacje, co z pewnością pozytywnie wpływa na ich życie osobiste i zawodowe. Bycie asertywnym pozwala również na lepsze zrozumienie siebie i swoich potrzeb. A dzięki temu, że jasno komunikujemy swoje uczucia i granice, stajemy się bardziej autentyczni.
Pamiętaj jednak, że nie musisz być z tym sam/a. Możesz skorzystać z pomocy zgłaszając się na psychoterapię w Rybniku.