Edukacja to nie tylko przyswajanie suchych faktów, a nauczycielstwo nie jest jedynie sposobem na zarobek. Sedno tkwi w zupełnie innym aspekcie. Artykuł ten dedykowany jest w szczególności nauczycielom i wykładowcom, ale również trenerom, opiekunom i rodzinom.
Kim jest nauczyciel?
Nauczyciel to osoba przekazująca wiedzę, przewodnik, mentor, autorytet, a czasem nawet drugi rodzic. W społeczeństwie pełni niezwykle ważną funkcję — kształtuje młode umysły i charaktery. Jest również twórcą środowiska, w którym uczniowie zdobywają potrzebne umiejętności oraz rozwijają się emocjonalnie i społecznie. Jego zadania wykraczają daleko poza mury szkoły. Obejmują bowiem wsparcie, inspirację i budowanie relacji, które mogą trwać nawet przez całe życie. Czym jest zatem nauczycielstwo? To powołanie do formowania przyszłości.
System edukacji i jego złe konsekwencje
Obecny system edukacji, pomimo swoich ambitnych celów, nie jest pozbawiony wad, które niezaprzeczenie mają długotrwałe konsekwencje dla jednostek i całego społeczeństwa. Sztywny schemat nauczania, nacisk na wyniki egzaminacyjne, praca „pod klucz” i brak elastyczności prowadzą do stresu i frustracji. Ograniczają kreatywność i samorealizację, kreując w ten sposób przyszłych, posłusznych systemowi pracowników. Młode lata spędzone w takim środowisku wpływają negatywnie na późniejsze życie dorosłych. Ci wówczas tracą zdolność do podejmowania ryzyka, rozwiązywania problemów i budowania zdrowych relacji. Warto również wspomnieć o rosnącej popularności edukacji domowej jako alternatywnego sposobu kształcenia. Pozwala ona na większą indywidualizację procesu nauczania i uwzględnienie potrzeb konkretnego ucznia. Nie jest jednak rozwiązaniem dla każdego. Aby naprawić istniejące problemy, system edukacji musi ewoluować i wychodzić poza schematy. Nauczyciele muszą zacząć angażować nowe metody nauczania, promując przy tym rozwój umiejętności miękkich oraz kładąc większy nacisk na edukację i rozwój całego człowieka, a nie tylko jego umysłu.
Od czego zależy sukces osoby, która się uczy?
Sukces, wbrew pozorom, nie jest wyłącznie kwestią samodyscypliny, predyspozycji czy szczęścia. Wsparcie, jakie otrzymuje się od otoczenia, odgrywa ogromną rolę w kształtowaniu drogi do osiągnięć. Edukacja młodych osób nie powinna ograniczać się jedynie do przekazywania faktów. Powinna obejmować też naukę o psychologii, funkcjonowaniu organizmu oraz radzeniu sobie z emocjami i stresem. Przegrana nie powinna być końcem świata. Dobry nauczyciel musi edukować podopiecznych o tym, jak znosić porażki i jak działać, by faktycznie osiągać sukcesy. Jego nadrzędnym zadaniem jest pomóc zbudować wewnętrzną siłę w młodym człowieku, ponieważ większa część procesu nauki pozostaje obowiązkiem ucznia i zależy od niego. Przez pokazywanie młodzieży, że jest zdolna do osiągnięć i wspieranie ich w kształtowaniu pozytywnego podejścia do nauki i życia, nauczyciel ma wielki wpływ na ich przyszłość.
Jakich zachowań unikać w procesie edukacji?
Trzeba zdać sobie sprawę, że niektóre zachowania mają negatywny wpływ na efektywność nauki. Należy unikać przede wszystkim krytyki pozbawionej konstruktywnego wsparcia, zaniedbywania emocjonalnych aspektów uczenia się, nadmiernego kontrolowania i ograniczania samodzielności, lekceważenia indywidualnych preferencji i sposobów uczenia się, a także braku zaangażowania i wsparcia. Te zasady odnoszą się nie tylko do roli nauczyciela, ale również do szeroko pojętego środowiska, w którym ucząca się jednostka funkcjonuje. Eliminacja takich toksycznych zachowań pomaga stworzyć atmosferę opartą na szacunku i zrozumieniu.
Chcesz być wsparciem — przestań być koszmarem
Bycie wsparciem dla ucznia wydaje się być łatwym zadaniem. Trzeba jednak wiedzieć, że na takie wsparcie powinna składać się zarówno motywacja, jak i troska o jego dobre samopoczucie oraz rozwój osobisty. Istotne jest, by unikać stosowania jakichkolwiek form mobbingu czy dyskryminacji i aktywnie działać na rzecz budowania wzajemnego zaufania. Wspieranie ucznia to też prowadzenie z nim otwartych rozmów, empatyczne słuchanie i odpowiednie reagowanie na jego potrzeby i obawy.
Zajęcia, jakie prowadzisz, nie mogą być owiane atmosferą strachu!
Psychologia pozytywna w praktyce edukacyjnej
Psychologia pozytywna w edukacji nie ogranicza się tylko do teorii. Nauczyciele powinni stosować praktyczne techniki i strategie z tej dziedziny, aby budować pozytywne relacje z uczniami, wzmacniać ich poczucie własnej wartości, budować wewnętrzną siłę oraz motywować ich do osiągania celów. Praktyka psychologii pozytywnej w edukacji opiera się na promowaniu optymizmu, wykorzystywaniu mocnych stron jednostek, budowaniu zaufania oraz nauczaniu technik radzenia sobie ze stresem i trudnościami.
Warto pamiętać, że powyższe zasady nie odnoszą się wyłącznie do nauczycieli, ale wszystkich biorących udział w życiu osób, które w jakikolwiek sposób się szkolą i rozwijają — również dorosłych i starszych.